Cả làng chài ven sông đều tiếng con nhà chị Ba Huệ nghèo nhất xóm. Chồng chị mất sớm vì t.a.i n.ạ.n ghe đắm, để chị với thằng Cò, năm nay mới mười tuổi nhưng lanh lợi như con cá kèo. Nhà chị chỉ là túp lều rạ xiêu vẹo, dựng tán cây bàng cổ thụ. Nguồn sống chính là mấy mẻ tép con, cá tạp chị bắt ngoài sông.
Chiều nay, trời đổ cơn mưa bất chợt khiến chuyến ghe lưới của chị Huệ về muộn. Cả ngày lặn lội, mẻ lưới dính bùn và cá lòng tong bé tí, chỉ đủ mắm dở. Chị Huệ thở dài thườn thượt. Thế là bữa cơm tối nay chẳng gì hồn.
Về đến nhà, thằng Cò đốt lửa trấu nấu cơm. Nó dùng cái quạt mo cau quạt lia lịa, khói bếp cay xè cứ bốc lên, quyện những giọt mưa cuối cùng lất phất ngoài hiên.
"Mẹ ơi, con nhịn đói từ trưa, bụng nó cứ kêu ủm ỉm như tiếng ếch gọi mưa á!" – Thằng Cò đưa tay xoa bụng, hì hì.
Ngọc Đinh Đang
Chị Huệ con, lòng se . Đôi bàn tay chai sần vì ngâm nước của chị khẽ run. Chị thụp xuống cái rổ tre, đổ mớ cá tạp . Toàn cá rô phi con, cá lòng tong và vài con tép đỏ hoe. Chị bới móc, đãi bôi lắm mới tìm thấy một thứ đáng giá: Một con cá bống dừa – loại cá thịt béo ngọt, to bằng gần hai ngón tay cái.
Con cá bống là cả một gia tài mâm cơm nghèo.
Chị Huệ nhanh nhẹn vo nắm rau tập tàng hái vội dọc bờ sông. Món chính của tối nay sẽ là canh rau tập tàng nấu với chút mắm nêm. Còn con cá bống?
Chị giấu con cá bống một cái chén sành nhỏ, úp ngược.
"Cò, con lấy cho cái chai dầu dừa nạo sẵn hôm qua để trong góc bếp nha con."
Thằng Cò lon ton lấy. Nhân lúc con để ý, chị Huệ bắc cái chảo đất lên bếp, cho chút mỡ lợn còn trong hũ, kho con cá bống với nước mắm và chút đường đen. Cá bống kho nhanh. Mùi thơm mặn mòi, ngòn ngọt của cá đồng kho tộ lan tỏa khắp căn bếp nhỏ. Thằng Cò đ.á.n.h thấy, chạy :
"Ôi, kho cá gì mà thơm dữ ?" – Nó thèm thuồng quanh.
[Truyện được đăng tải duy nhất tại MonkeyD.net.vn - https://monkeyd.net.vn/tuyen-tap-truyen-ngan-huong-khoi-lam-chieu/khoi-lam-chieu-tren-mai-ra.html.]
Chị Huệ vội vàng múc cá cái chén nhỏ, giấu nắp vung nồi cơm: "Cá lòng tong kho đó con. Mà ít lắm, ăn dặm thôi. Rửa tay , chuẩn dọn cơm."
Bữa cơm dọn tấm phản gỗ cũ kĩ. Nồi cơm trắng bốc khói . Bát canh rau tập tàng nhạt thếch. Chén mắm nêm vài cọng ớt xiêm.
Hai con xuống. Thằng Cò húp soàm soạp bát canh, cố nuốt trôi miếng cơm. Chị Huệ chỉ ăn lưng bát, mắt cứ con.
Đến khi thằng Cò gần hết cơm, chị Huệ mới nhẹ nhàng mở nắp vung nồi, lấy cái chén cá bống kho , đặt giữa mâm. Màu cá bống kho tiêu đen nhánh, óng ánh mỡ, thơm lừng.
"Đây Cò. Cá bống dừa kho khô. Mẹ để dành cho con đó. Con ráng ăn hết, ngày mai sức bắt cá tiếp."
Thằng Cò tròn xoe mắt con cá bống duy nhất. Nó vội ăn, mà cầm đũa gắp một miếng nhỏ, định đưa cho .
"Mẹ ăn chung với con !"
Chị Huệ lắc đầu, mỉm hiền hậu: "Mẹ no . Mẹ ăn nước canh thôi là . Con ăn , cá ngon lắm, để lâu nó tanh."
Thằng Cò lời , gắp con cá bống kho dầm cơm. Nó ăn từ tốn, chậm rãi, nhai ngước toe toét. Ánh đèn dầu hột vịt phản chiếu lên đôi mắt long lanh của nó, như chứa đựng tất cả sự ơn và tình yêu thương vô bờ bến.
Bữa cơm nghèo kết thúc. Bát cơm tuy ít ỏi, nhưng con cá bống giấu khiến bữa ăn của hai con nhà chị Ba Huệ trở nên trọn vẹn và ngọt ngào nhất.
Tuyệt vời! sẽ truyện ngắn "Bát Chè Đậu Xanh Ngày Giáp Hạt" với ngôn từ trau chuốt, giàu hình ảnh hơn, giữ nguyên âm hưởng dân dã và thực tế của đời sống nông thôn Việt Nam.
