Bà Hai Mận, cái tên gắn liền với sự tảo tần của xóm Hạ, lặng lẽ bước tuổi thất thập. Bên cạnh bà là thằng Tí, đứa cháu nội mồ côi, nay thành một bé mười tuổi với đôi mắt . Mùa giáp hạt – cái thời khắc đất trời còn ngái ngủ, thóc lúa kịp căng đồng – luôn kéo theo một thở mệt mỏi căn nhà vách đất của hai bà cháu.
Trong chái bếp lạnh lẽo, bồ gạo trơ đáy, chỉ còn lưng hũ gạo lứt bà dành dụm cho những ngày trở trời. Quý giá hơn cả, là một nắm đậu xanh khô cong, nép đáy lu sành, thứ đậu còn sót từ vụ Đông năm ngoái.
Trưa nay, nắng đổ lửa nhưng Tí chạy về, khuôn mặt lấm lem rạng rỡ lạ thường: "Bà ơi, mùi gì mà thơm thấu trời! Nhà cô Ba Thắm nấu cỗ giỗ, mùi xôi chè ngọt lịm, bay cả đầu ngõ!"
Bà Hai cháu, thấy cái yết hầu nhỏ bé của nó khẽ nuốt khan, lòng bà nghẹn . Từ bao giờ, một chén chè ngọt trở thành ước mơ xa xỉ đến . Bà chẳng dám bén mảng sang nhà hàng xóm, sợ mang cái tiếng " nghèo chỉ chực chờ hám nhà giàu".
Tối đến, bữa cơm tối của hai bà cháu đạm bạc đến rát cổ: hai củ sắn luộc già cỗi, khô khan, chấm chút muối vừng nhạt thếch. Ánh đèn dầu hột vịt hắt bóng bà cháu run rẩy vách tường loang lổ.
"Bà ơi, sắn nhai hoài thấy vị... Bà kể con , chè đậu xanh nó ngọt thế nào? Nó béo bằng nước cốt dừa bà?" – Tí hỏi, ánh mắt khao khát như thấy hương vị trong lời kể của bà.
Bà Hai đưa tay vuốt tóc cháu, nụ như cố giữ chút ấm áp cuối cùng. Bà dậy, lấy nắm đậu xanh duy nhất . Đậu ngả màu mốc xám, nhưng vẫn là cứu cánh cho lời hứa của bà.
"Thôi . Mai Bà sẽ nấu chè. Ngọt lịm, béo bùi! Bà sẽ sang xin nước cốt dừa nhà bà Sáu, cho cháu ăn một bữa trò!" – Lời hứa thốt , dù bà rõ sự khó khăn khi ngửa tay xin xỏ.
Sáng hôm , bà Hai Mận cẩn thận đãi nắm đậu xanh, nấu nhừ trong chiếc nồi gang thủng đáy. Mùi đậu xanh lan , đ.á.n.h thức cái đói trong bụng . nồi chè thiếu vắng vị ngọt của đường, cái béo của dừa, trở nên nhạt nhẽo, vô vị. Lời hứa với cháu như một gánh nặng đè lên vai bà.
[Truyện được đăng tải duy nhất tại MonkeyD.net.vn - https://monkeyd.net.vn/tuyen-tap-truyen-ngan-huong-khoi-lam-chieu/huong-dau-xanh-ngay-giap-hat.html.]
Cuối cùng, bà Hai đành lấy hết can đảm, ôm cái chén sành sang nhà bà Sáu Hường. Bà Sáu là thu hoạch dừa, nhà cũng khá giả gì nhưng nổi tiếng là rộng rãi.
"Sáu ... là phiền, nhưng cô cho xin chút nước cốt dừa ? Thằng Tí nó thèm chè quá. nấu nồi đậu xanh, nhưng dừa, đường, nó nhạt nhẽo quá. Cô cứ tính nợ, bao giờ mớ rau mớ tép, gửi cô gấp đôi." – Bà Hai Mận , giọng nghèn nghẹn vì sự túng thiếu.
Bà Sáu Hường, đôi tay còn lấm lem đất, bát đậu xanh lạt lẽo của bà Hai thì thấu hiểu. Ở nông thôn, gì nhục bằng việc ngửa tay xin ăn. Bà Sáu chần chừ, bếp.
Bà chỉ vắt một chút nước cốt dừa óng ả bát chè, mà còn hào phóng xúc thêm hai thìa đường vàng sóng sánh như mật ong.
"Thôi chớ bà Hai ơi! Chuyện cỏn con mà bà nợ nần gì. Đậu với dừa nó mọc từ đất nhà cả thôi. Bà cầm về ngay, nấu cho thằng Tí ăn nóng. Giữ sức khỏe mà nuôi cháu là mừng . Đừng ngại ngùng gì!" – Bà Sáu Hường đẩy bát chè đầy đặn cho bà Hai, ánh mắt chứa chan tình .
Bà Hai Mận cảm động đến mức nước mắt chực trào. Cái ngọt chỉ trong đường, mà thấm đẫm trong tấm lòng. Bà trở về, khuấy đều. Vị béo thơm của cốt dừa, vị ngọt thanh của đường quyện đậu xanh, biến món chè giáp hạt trở thành một niềm hy vọng.
Trưa hôm , thằng Tí về. Nó thấy bà bê bát chè đậu xanh vàng ươm, tỏa ấm áp và mùi thơm đến cồn cào.
"Ôi, chè của bà! Ngọt thật bà ơi!" – Nó reo lên, quên cả nắng nóng mệt mỏi.
Ngọc Đinh Đang
Nó ăn từng thìa nhỏ, chậm rãi tận hưởng. Bà Hai cháu ăn ngon lành, thấy lòng thanh thản hơn bao giờ hết. Bát chè đạm bạc , nhờ tình làng nghĩa xóm, trở nên bùi ngọt, trọn vẹn. Nó chỉ là thức ăn lấp đầy cái bụng đói, mà còn là minh chứng sống động cho sự đùm bọc vô giá giữa những con cùng chung cảnh nghèo khó.
