Kể từ khi gà và cá trong nhà bị người ta đầu độc chết, ông nội bắt đầu tìm kiếm lối thoát mới. Cũng đúng lúc này, trong thôn rộ lên phong trào trồng cam. Lúc đó, giá cam được đẩy lên rất cao. Nói chung, lời hơn nhiều so với việc trồng trọt chăn nuôi. Ông nội thấy được đường làm ăn, đã dùng số tiền tiết kiệm bấy lâu nay mua cây giống về trồng.
Vì khởi đầu muộn hơn các nhà khác, mấy năm đầu không có thu nhập. Hơn nữa, các nhà khác còn đặc biệt mua đủ loại phân hóa học dành riêng cho cây cam, không chỉ giúp cây lớn nhanh mà cam ra cũng to, nhiều và đẹp mắt. Ông nội không mua nổi phân hóa học, thế là ông đem phân chuồng trong chuồng gà ra đồng làm phân bón. Phân chuồng không đủ, ông nội lại vào rừng thu thập đất sét đen, đó là loại đất khá màu mỡ được hình thành từ lá cây mục nát qua nhiều năm tháng, ông nội cứ thế gánh từng gánh đất sét đen về rải khắp ruộng làm phân bón. Do ngày qua ngày lao động quá sức, cộng thêm tuổi già sức yếu, cuối cùng ông nội lao lực thành bệnh, cơ thể bắt đầu suy yếu hơn trước nhiều.
Để giảm bớt gánh nặng trên vai ông nội, dưới sự kiên quyết của Tiểu Mẫn, sau khi tốt nghiệp tiểu học, cô bé đã không đi học nữa. Cô bé bắt đầu giúp ông nội làm việc đồng áng, nhường cơ hội đi học cho tôi. Lúc này, tôi đã lên thị trấn học cấp hai, sống bán trú, mười ngày mới được nghỉ một lần. Ông nội và Tiểu Mẫn ngày ngày bận rộn ngoài đồng.
Sau mấy năm nỗ lực, cây cam nhà chúng tôi cuối cùng cũng đơm hoa kết trái. Mặc dù chúng tôi dùng phân hữu cơ tốn thời gian, tốn công sức, lại không bằng phân hóa học ở hiệu quả nhanh chóng, nhưng có một điểm mà phân hóa học vĩnh viễn không thể sánh bằng.
Đó chính là hương vị của cam!
Cam nhà người khác tuy to, nhiều và đẹp mắt, nhưng hương vị ăn vào lại không ngon bằng cam nhà chúng tôi.
[Truyện được đăng tải duy nhất tại MonkeyD.net.vn - https://monkeyd.net.vn/chuyen-xe-tu-than/chuong-7.html.]
Còn những thương lái thu mua cam sau khi khảo sát thị trường đã phát hiện ra rằng, hương vị của cam mới là yếu tố đảm bảo doanh số hàng đầu. Do đó, về sau khi thương lái định giá cam cho các hộ nông dân, điều đầu tiên họ làm cũng là nếm thử hương vị của cam. Nhờ vậy, cam nhà chúng tôi đã vọt lên trở thành loại cam bán được giá cao nhất toàn thôn và còn trở thành tiêu chuẩn để các thương lái định giá cam cho các nhà khác. Thế là đến năm sau, không ít dân làng cũng lũ lượt làm theo cách của ông nội, không mua phân hóa học nữa mà chuyển sang dùng phân hữu cơ.
Tuy nhiên, như vậy, doanh số của nhà máy hóa chất lập tức giảm mạnh. Ông nội đã gián tiếp gây tổn hại đến lợi ích của nhà máy hóa chất, người của nhà máy hóa chất làm sao có thể để ông nội được yên chứ.
Sau này, dân làng cũng phát hiện ra một vấn đề khác, dù không dùng phân hóa học có thể giúp cam ngon hơn, giá cao hơn, nhưng sản lượng cam lại giảm sút rất nhiều so với trước. Cứ như thế, tổng thu nhập còn giảm xuống thấp hơn trước đây. Đối với những hộ trồng cam lớn, việc dùng phân hữu cơ hoàn toàn là làm ơn mắc oán. Nhưng có nhà chúng tôi làm tiêu chuẩn ở đó, nếu các nhà khác không tìm cách, giá cam của họ sẽ mãi không tăng lên được. Đương nhiên, người của nhà máy hóa chất đương nhiên cũng đã sớm chú ý đến điều này.
Thế là họ nắm bắt cơ hội này, bắt đầu phái người xúi giục dân làng. Thay vì ai cũng đổ xô bắt chước ông nội làm tiêu chuẩn, chi bằng nhổ phắt cái tiêu chuẩn này đi. Một khi tiêu chuẩn "hương vị ngon hay dở" không còn thì tiêu chuẩn tham chiếu giá cam sẽ phải được định lại.
Quả nhiên, những hộ trồng cam lớn đó đã đồng tình với quan điểm của những người thuộc nhà máy hóa chất.
Thoáng cái lại đến mùa bán cam. Một đêm nọ, Tiểu Mẫn nghe thấy tiếng động ở ngoài đồng. Lúc đó lợn rừng hoành hành, Tiểu Mẫn sợ là lợn rừng vào phá hoại cam. Thế là cô bé vội vàng gọi ông nội dậy. Ông nội nghe xong, còn sốt ruột hơn cả Tiểu Mẫn, vừa ra khỏi nhà đã chạy vội ra đồng. Khi Tiểu Mẫn chạy đến ruộng, cô bé thấy ông nội cách đó không xa đang ngồi phệt xuống đất, ông nội khản giọng nói: "Xong rồi, xong hết rồi, cam coi như xong rồi!" Tiểu Mẫn chạy đến mới phát hiện, dưới đất rải đầy cam còn dính cả cành và lá. Không phải bị lợn rừng phá hoại, rõ ràng là bị người ta đập xuống một cách thô bạo. Ngay cả cây cam cũng đều bị chặt ngang thân. Tiểu Mẫn nhìn thấy ông nội đang lau nước mắt, đây là lần đầu tiên cô bé thấy ông nội khóc.
